Romantyzm

by Jerry Sky

Repetytorium nr 5. — „ROMANTYCZNY JĘZYK POLSKI” (Sprawdzian nr 7.)

Spis treści:

1. Appendix

jeśli któryś utwór nie ma dopisanego autora - domyślnie chodzi o Mickiewicza

1.1. epistemologia

— teoria poznania bytu

1.2. ludowość

— jeden z nurtów w epoce Romantyzmu charakteryzujący się fascynacją folklorem, kulturą ludową

1.3. orientalizm

— jeden z nurtów w epoce Romantyzmu charakteryzujący się fascynacją kulturą orientu, wschodu (wyjątkowością, indywidualizmem) [Sonety Krymskie]

1.4. transcendencja

— istnienie bytu poznania poza umysłem poznającym

1.5. mała ojczyzna

— Carl Gustav Jung definiuje ~ jako źródło, z którego człowiek czerpie inspirację i energię dla artysty przez całe życie

1.6. ekspiacja

— odpokutowanie za winę, oczyszczenie

2. „Ballady i romanse” 1822 — „Romantyczność”

2.1. Romantyczna koncepcja

2.1.1. Natury

— współbohater (zdolność empatii, ingerencja w ludzki świat)

2.1.2. Miłości

— silniejsza od śmierci, źródło cierpienia

2.1.3. Bohatera

— (typowe cechy bohaterki romantycznej dotkniętej szaleństwem):

2.2. Prawdy ludowe

— np.: miłość jest silniejsza niż śmierć; nie ma winy bez kary; dziewczęta nie powinny ufać chłopcom

2.3. Ludowość

— nowa definicja oryginalności wg Gotfryda Herdera:
oryginalne == swojskie, bo jest autentyczne

2.4. Ballada jako gatunek:

2.5. Bohaterowie

  1. Jasieniek (zjawa) (*) // nowy typ bohatera
  2. Mędrzec
  3. Narrator
  4. gromada ludzi (gawiedź)
  5. Karusia:
  6. Karusia i Jasieniek spotykają się zanim zapieje kur (atmosfera tajemniczości)
  7. Romantyczność → replika na artykuł Jana Śniadeckiego z Uniwersytetu Wileńskiego

2.6. Polemika klasycystów z romantykami

  1. mędrzec: szkiełko i oko, rozum i prawdy martwe (książkowe)
  2. narrator: czucie i wiara, serce i uczucie, prawdy żywe, serce
  3. obłąkanie == niezwykle bogate życie wewnętrzne, uczuciowe postrzeganie rzeczywistości
  4. mędrzec kierując się prawdami martwymi nie widzi pełnej prawdy na temat rzeczywistości i nigdy nie zrozumie w pełni świata
  5. tylko Romantycy poznają pełną wiedzę o świecie
  6. Racjonaliści nie potrafią przeniknąć do strefy metafizycznej

3. „Świteź”

  1. utwór narracyjny, narrator naiwny:
  2. natura potęguje nastrój grozy: ciemny bór, oczerniona puszcza // tajemniczość
  3. żeby być świadkiem zdarzeń zaistniałych nad jeziorem trzeba:
    1. być odważnym i uważnym
    2. przyjść w bezchmurną noc (księżyc odbijający się w tafli wody)
  4. Pan z Płużyn bada tajemnicze zjawiska:
    1. chrzęst zbroi
    2. tajemnicze wrzaski, hałas
    3. dym unoszący się nad jeziorem
    4. przenikanie się dwóch światów
    5. starannie się przygotował: zawezwał księdza («dobry ten co z Bogiem poczyna»)

3.1. Opowieść kobiety wyłowionej z jeziora

  1. Tukan rządził w zakrwionym rodzie

  2. Mendok, władca Litwy prosi o pomoc Tukana w walce z carem Rusi
    konflikt tragiczny: wspomóc władcę czy obronić miasto

  3. Córka zapewnia, że nad miastem czuwa anioł // konwencja oniryczna (córce śni się anioł czuwający nad miastem)

  4. wojska Cara Rusi napadają na gród

  5. kobiety chcą uniknąć zhańbienia popełniając samobójstwo

  6. Dziewczyna zwraca się do Boga o pomoc

  7. Bóg zamienia wszystkich mieszkańców w zioła

  8. motyw winy i kary: kwiaty zabijają żołnierzy Cara Rusi

3.2. Podwójna perspektywa czasowa

— wprowadzenie podwójnej perspektywy czasowej ma na celu przybliżenie historii związanej z jeziorem, która jest przestrogą dla innych; spotka ich taka sama kara jaka spotkała żołnierzy Cara

4. „Świtezianka”

  1. cechy wspólne z „Laurą i Filonem”
    1. bohaterowie: kochankowie
    2. spotkanie na łonie natury, która jest świadkiem, pora dnia: noc
    3. element zdrady, tematyka uczuciowa
    4. nastrój tajemniczości
  2. różnice między „Świtezianką” a „Laurą i Filonem”
    1. prawdy moralne i ludowe
    2. przenikanie się dwóch światów, niezwykłe wydarzenia
    3. nastrój grozy, natura = współbohater, stałe komponenty pejzażu
    4. narrator naiwny
    5. stylizacja na język ludowy, rytmiczność, melodyjność
    6. gatunek synkretyczny

5. „Sonety Krymskie”

5.1. „Stepy akermańskie”

  1. romantyczne figury nieskończoności: «przestwór oceanu»
  2. kreacja natury: analogie:
    1. porównuje wędrówkę przez step do żeglugi
    2. wóz porównuje do statku
    3. łąki porównuje do fal
    4. kwiaty do raf koralowych
    5. zamiast gwiazd widzi latarnie morskie
    6. błyszczący Dniestr jako puste niebo // zagubienie bohatera
  3. kreacja bohatera:
    1. homo viator, wędrowiec, wygnaniec
    2. tęskni za ojczyzną — patriota
    3. rozgoryczony, zrozpaczony, pozbawiony nadziei, zagubiony
    4. samotny, wyalienowany, niezrozumiany, czuje się obco (bohater romantyczny)
    5. cisza → słyszy głos natury
    6. «nigdzie drogi ni kurhanu»; szuka przewodnika wśród gwiazd // zagubiony
  4. bohater mimo przebywania w pięknej krainie tęskni za ojczyzną (nic nie pomoże tęsknocie za ojczyzną)

5.2. „Burza”

    1. lir. obserwator: obserwuje burzę i bohatera lirycznego (romantycznego)
  2. sonet nietypowy — liryka pośrednia
  3. burza:
    1. ryk wód, krzyki załogi statku, wyjący wicher
    2. zdarte żagle, liny wyrywające się majtkom z rąk
    3. zachodzące Słońce — brak nadziei // natura
    4. żywioł niszczący, powoduje śmierć ludzi
    5. jest zagrożeniem, atakuje, agresywna
    6. nastrój tajemniczości: ciemność
    7. hiperbolizacja śmierci przez peryfrazę «geniusz»
  4. bohater liryczny (romantyczny)
    1. indywidualista, zachowanie kontrastuje z zachowaniem marynarzy i pasażerów
    2. wyalienowany, samotny
    3. natura odzwierciedla kondycję człowieka (zachód Słońca)

5.3. „Droga nad przepaścią w Czufut-Kale”

  1. forma dramatyczna — dialog — dwie osoby — Mirza i Pielgrzym
  2. miejsce akcji: droga nad przepaścią w Czufut-Kale
  3. Mirza (przewodnik):
    1. czuje respekt do natury
    2. doświadczony, ostrożny, doskonale zna naturę
  4. Pielgrzym:
    1. buntownik, niepokorny, indywidualista, czuje się wyjątkowy
    2. szuka kontaktu z transcendencją
    3. samotny, wyalienowany, niezrozumiany
    4. nie szuka kontaktu z drugim człowiekiem, ponieważ gardzi ludźmi i światem
  5. Natura:
    1. egzotyczna, orientalna
    2. tajemnicza, dzika, nieujarzmiona, niebezpieczna
    3. bezkresna, monumentalna, nieogarniona, nieograniczona
    4. pozwala na kontakt ze sferą metafizyczną (jest drogą)
    5. romantyczna figura nieskończoności

5.4. „Pielgrzym”

  1. bohater romantyczny to również kochanek cierpiący z miłości
  2. Litwa: szumiące lasy, bagnista, brzydka, zacofana kraina
  3. Krym: kraina dostatków, żyzna, barwna, różnorodna roślinność, kraj pozbawiony skaz, wad, egzotyczny, piękny
  4. mimo tego kontrast hiperbolizuje miłość podmiotu do ojczyzny
    1. lir.
    1. tęskni za swoją małą ojczyzną, za brzydką krainą, mimo, że znajduje się w pięknej krainie Krymu
    2. wygnaniec, tułacz, podróżnik, samotny, wyalienowany, patriota

6. „Dziadów” cz. IV

6.1. Wewnętrzna kompozycja — podział na 3 części

  1. godzina miłości — (płoną 3 świece) — 21:00
    [ księgi zbójeckie ]

  2. godzina rozpaczy — (płoną 2 świece) — 22:00
    [ rozdarcie między uwielbieniem, a oskarżeniem kobiety ]

  3. godzina przestrogi — (płonie 1 świeca) — 23:00
    [ Gustaw wyjawia cel swojego przybycia ]

6.2. Gustaw

— nieznany status ontologiczny — jest wysłannikiem dusz czyśćcowych:

6.3. Rola ksiąg zbójeckich

— Pustelnik przeżywa ambiwalentne (skrajne) emocje:
«młodości mojej niebo i tortury» są:

  1. niebem
  2. torturą

księgi zbójeckie ukształtowały romantycznego indywidualistę

6.4. Romantyczna koncepcja miłości

— źródło cierpienia

6.5. Kontynuacja polemiki romantyków i klasycystów, zapoczątkowanej w balladzie „Romantyczność”

  1. godz. Rozpaczy 22:00
    1. «Kobieto puchu marny! Ty wietrzna istoto!
      Postaci twojej zazdroszczą anieli!»
    2. utrata kochanki — rozdarcie pomiędzy uwielbieniem, a oskarżaniem kobiety
    3. piękna, zazdroszczą jej anieli, ale jest niestała w uczuciach
    4. typowy kochanek romantyczny:
      1. nieszczęśliwa miłość, ambiwalentne uczucia, emocje
      2. cierpienie z miłości
    5. rozłączyły ich przesądy stanowe, wybrała wartości materialne, bogactwo
  2. godz. Przestrogi 23:00
    1. Gustaw wyjawia przyczynę swojego przybycia do księdza:
      przybywa z prośbą o przywrócenie obrzędu dziadów
    2. Pustelnik jest pośrednikiem pomiędzy zaświatami (tymi, którzy cierpią, dusze), a światem
    3. Ksiądz uważa dziady za pogańskie obrzędy
      cel: oświecenie ludu
    4. prawdy martwe: «kłamliwe po drukach rozgłaszane żale»
      Gustaw uważa, że ksiądz kieruje się prawdami martwymi
    5. miłość:
      • komunia dusz
      • przeznaczenie
      • silniejsza od śmierci
      • źródło cierpienia

6.6. Prawdy moralne

7. „Dziadów” cz. III

— dramat romantyczny, dramat historiozoficzny (ukazujący filozofię dziejów, tu: cel cierpienia Polski)

7.1. Rola Dedykacji

— dedykacja przyjaciołom, narodowej sprawy męczennikom

7.2. Geneza utworu, rola Przedmowy (mowy odautorskiej)

7.3. Prolog (symbolika przemiany Gustawa w Konrada)

miejsce akcji: cela w byłym klasztorze Bazylianów przy ulicy Ostrobramskiej w Wilnie

7.3.1. Bohaterowie:

  1. sfera realna - więzień
  2. sfera metafizyczna: anioł stróż, duchy nocne (boscy wysłannicy), duchy nocne (wysłannicy szatana)

7.3.2. Psychomachia

toczy się psychomachia: walka o duszę więźnia między duchami boskimi a szatańskimi

7.3.3. Romantyczna koncepcja snu:

  1. sen pozwala na kontakt ze sferą metafizyczną, z zaświatami
  2. sen to życie duszy
  3. antycypacja przyszłych wydarzeń - moc profetyczna
  4. dla mędrca jest tylko wspomnieniem, dla romantyka nowym tajemnym doświadczeniem

7.3.4. Więzień:

7.3.5. Cytaty

7.3.6. Metamorfoza

  1. Gustaw — kocha kobietę, romantyczny kochanek
  2. <…>
  3. Konrad — kocha ojczyznę, patriota, jest bojownikiem sprawy narodowej
  4. dwa możliwe odczytania przemiany więźnia:
    1. umiera romantyczny kochanek, rodzi się patriota
    2. deklaracja Mickiewicza o skupieniu się na sprawach kraju

7.4. Udziecinnienie ofiar (Alina Witkowska) [ Scena I więzienna ]

  1. carskie represje — udziecinnienie ofiar — zabieg zastosowany przez Mickiewicza (określony przez Witkowską)
  2. więźniowie — studenci, młodzież wileńska // idea mesjanizmu
  3. ofiara niewinna jak Chrystus — Polacy cierpią tak samo niewinnie
  4. w kontekście Dziadów cz. III: niezawinione cierpienie == niewinna ofiara Chrystusa
  5. czas i miejsce akcji: 24.12.1823, cela więzienna
    1. zabite okna deskami - nie wiadomo kiedy jest noc, kiedy dzień, nie wiadomo ile dni już przebywają w więzieniu
    2. mała, ciasna cela
    3. więźniowie nie wiedzą o co są oskarżeni
    4. brak kontaktu z rodziną, ze światem zewnętrznym
    5. nie mogą się ze sobą kontaktować, jednak stary polski kapral przymyka oko na ich spotkania

7.4.1. Postacie z opowieści Sobolewskiego jako obraz udziecinnienia ofiar

  1. chłopiec 10-letni - młody, wychudzony, ogolona głowa, bezbronny, ranny, torturowany
  2. Janczewski - chłopczyk mały, wychudzony, wynędzniały, ale wyszlachetniał, patriota, pociesza wszystkich: jeszcze Polska nie zginęła
  3. Wasilewski - chudy, skatowany, torturowany, wykończony, ręce jak z krzyża zdjęte
    // wyglądał niczym Chrystus
    // niewinność

7.5. Obraz tyrana (kreacja Senatora) [ Scena VI Sen Senatora ]

w systemie władzy despotycznej, los człowieka jest uzależniony od kaprysu władcy

7.5.1. Obraz Senatora (S)

  1. tyran, despota
  2. wartości ważne dla S: dobra materialne, łaska cara, władza, tytuły

7.5.2. Dominanta kompozycyjna w scenie

— kontrast między sytuacjami w łaskach cara i kiedy wypada z łask cara

7.5.3. Groteska

  1. karykatura S, wyolbrzymione emocje
  2. wielki S spada z łóżka // ośmieszenie S
  3. kłócące się diabły

7.5.4. Władza despotyczna

…prowadzi do:

7.6. Obraz matki [ Scena VIII Pan Senator ]

  1. motyw Stabat Mater Dolorosa
  2. dodatkowo — obraz Senatora c.d.
    1. nadużywający władzy, szantażuje Kanissyna
    2. ucieka od odpowiedzialności, brak honoru, okrutny, cyniczny
    3. plugawy, bezwzględny; szydzi z matki Rollisona, kiedy ta przychodzi do niego zapytać się o swojego syna
  3. dodatkowo — obraz Doktora i Pelikana:
    1. przekupni, fałszywi, interesowni, tchórzliwi
    2. rywalizują ze sobą o łaski Senatora

7.6.1. Pani Rollison

  1. niewidoma, potrzebuje syna do pomocy w podstawowych czynnościach
  2. matka cierpiąca, zrozpaczona, wytrwała
  3. kochająca syna, kieruje się sercem, ufna

7.7. Ocena społeczeństwa [ Scena VII, VIII Salon Warszawski, Bal u Senatora ]

7.7.1. Kontrast między towarzystwami (Scena VII)

  1. przy stoliku (stolikowe)
    1. czują się bezpiecznie, jak u siebie
    2. wielcy urzędnicy, wielcy literaci, damy, generałowie, oficerowie
    3. mówią po francusku
    4. zaproszeni przez Senatora
    5. rozmawiają o sprawach błahych (o ubiorach i balach)
    6. mówią o Nowosilcowie: doskonały organizator balu, brakuje im go
    7. uważają, że literatura powinna być przyjemnością, lekka, łatwa i przyjemna
    8. warstwa wierzchnia
  2. przy drzwiach
    1. gotowi do ucieczki, niepewni
    2. kilku młodych ludzi, dwóch starców, Polaków, patrioci
    3. mówią po polsku
    4. zostali zmuszeni przez Senatora do przyjścia
    5. rozmawiają o sprawach ważnych (o represjach carskich, o katowaniu młodzieży)
    6. mówią o Nowosilcowie: kat młodzieży wileńskiej
    7. uważają, że treścią literatury powinny być ważkie tematy, tematy patriotyczne
    8. warstwa wewnętrzna
  3. «Nasz Naród jak lawa,
    z wierzchu zimna i twarda, sucha i plugawa,
    Lecz wewnętrznego ognia sto lat nie wyziębi
    Plwajmy na tę skorupę i zstąpmy do głębi»

7.7.2. Kontrast (Scena VIII)

  1. lewa strona
    1. Kolleski Regestrator, Sowietnik, Dama
    2. Senator, Pułkownik, Bajkow
    3. rozmawiają o pięknym balu
  2. prawa strona
    1. dama, młody człowiek, starosta,
    2. Justyn Pol Westużew, studenci
    3. mówią o lewej stronie: łajdaki, szelmy, łotry, piją krew
    4. Justyn Pol chce się zemścić wbijając scyzoryk w brzuch Senatorowi - Bestużew go powstrzymuje

7.8. Wielkie monologi Konradowskie (typowe dla dramatu romantycznego)

7.8.1. Pieśń Zemsty

  1. Konrad (K) — zasępiony, blednieje i czerwienieje na zmianę, zdaje się być nieobecny, czyta przyszłość z gwiazd, bohater romantyczny: wyalienowany, niezrozumiany, wyjątkowy, buntownik; toczy się psychomachia o duszę Konrada;
    duchem przenika do sfery metafizycznej
  2. Ksiądz Lwowicz określa pieśń K jako pieśń pogańską
    — K chce dokonać zemsty z Bogiem albo bez Boga
  3. naród jest słaby → trzeba go pokąsać → chce zarazić chęcią zemsty

7.8.2. Mała improwizacja (ma być proroctwem)

  1. K unosi się duchem ponad światem
  2. brudne obłoki przesłaniają przyszłość — rozcina je źrenicą
  3. K ma być prorokiem, ale wizję przesłania mu czarny kruk
    K nie zasługuje na widzenie przyszłości, bo jest pyszny

7.8.3. WIELKA IMPROWIZACJA

  1. Konrad:

    1. kieruje się uczuciem, sercem
    2. samotny, wyalienowany, niezrozumiany
    3. wieszcz, gardzi ludźmi, światem
    4. czuje się wyjątkowy; dumny, pyszny

  2. K wadzi się z Bogiem

  3. K uważa się za lepszego od Boga — też tworzy za pomocą słowa jak Bóg, ale K kocha cały naród

  4. ma siłę z samotności, nikt mu nie jest potrzebny

  5. patriota — kocha wszystkich ludzi

  6. wyzywa Boga na pojedynek

  7. buntuje się dla dobra ludzkości (bunt prometejski)
    poświęca się w imię miłości do człowieka

  8. oskarża Boga o cierpienie wszystkich ludzi

  9. K jest tyranem, kocha wszystkich, ale z drugiej strony nie znosi sprzeciwu

  10. bunt K to też bunt lucyferiański — K żąda władzy od Boga
    daj mi rząd dusz

  11. wątpi w istnienie Boga — «żeś ty jest zgaduję»

  12. chce nazwać Boga carem, jednak mdleje

7.9. Mesjanistyczne proroctwo [ Scena V Widzenie ks. Piotra ]

  1. ks. Piotr leży krzyżem // jest pokorny, posłuszny — postawa chrześcijańskiej pokory
    «Ja, proch, będę z Panem gadał»

  2. w widzeniu ks. Piotra pojawia się droga na Sybir, która porównana została do drogi krzyżowej

  3. ks. P widzi 1 więźnia — określa go tajemniczym imieniem 40 i 4;
    przepowiada, że przyjdzie wskrzesiciel narodu, tajemniczy mąż 40 i 4 — mesjasz

  4. elementy profetyczne — zmartwychwstanie; mąż 40 i 4 przyniesie wolność wszystkim narodom

7.9.1. Polska Chrystusem Narodów (analogia męki Pańskiej z męką narodu)

  1. sąd nad Chrystusem (Ch)
    1. piłat umywa ręce
    2. oto człowiek
    3. krzyż na plecach Ch
    4. cierpienie
    5. Stabat Mater Dolorosa
    6. Longil przekuł bok, ale nawrócił się
    7. korona cierniowa
    8. «Boże, Boże czemuś mnie opuścił?»
  2. sąd nad Polską
    1. Francja (Gal) obojętna
    2. zdrada Francji, odwraca się — «oto naród wolny, niepodległy»
    3. trzej zaborcy — krzyż ma trzy ramiona — trzech zaborców
    4. represje
    5. Matka Wolność
    6. nadzieja, że niektórzy Rosjanie się nawrócą
    7. pojenie octem i żółcią
    8. Francja boi się cara
    9. Polska kona tak jak Chrystus «Panie, Panie czemuś mnie opuścił?»

7.10. Widzenie Ewy

  1. Ewa we śnie widzi deszczyk i kwiaty ze swojego ogrodu; sen jest słodki
  2. zwraca się do kwiatów: do róży i lilii; uwieńczyła nimi skronie Matki Boskiej na obrazie nad łóżkiem; widzi jak Święta Rodzicielka podaje kwiaty małemu Jezuskowi, a On rzuca je Ewie
  3. ukochane kwiatki po rozsypaniu znowu plotą się w wianki; Ewie jest tak dobrze, że prosi Boga, żeby to się nigdy nie skończyło
  4. róża skarży się, że została wyrwana z ogrodu; Ewa tłumaczy, że róża przyozdabiała skronie Matki Boskiej
  5. róża zapytana czego chce odpowiada, że chce aby Ewa wzięła ją na serce;
  6. róża obiecuje aniołom bawić Ewę
  7. widzenie Ewy można odczytywać jako przemianę duszy Konrada, który obecny jest w tej scenie w sposób metafizyczny pod postacią róży;
  8. Ewa wskazuje mu drogę do Boga, a Bóg wskazuje K misję dla Polski — Zbawiciela ludów Europy

7.11. Ustęp

bohaterem jest pielgrzym (można zinterpretować, że pielgrzym może być Konradem, lub parte parole Mickiewicza)

7.11.1. Obraz Syberii [ Droga do Rosji ]

  1. długie białe, krzyżujące się drogi
  2. więźniowie są wywożeni w kibitkach na skazanie
  3. semantyka bieli: biała chata w widzeniu ks. Piotra — symbol wolności; symbol obojętności, samotności

7.11.2. Obraz Petersburga [ Przedmieścia stolicy, Petersburg ]

  1. bogactwo, przepych, chaos (eklektyzm), przerysowanie
  2. brzydka architektura, kaleki pałac — brzydki (niewidomy) // neg. obraz miasta
  3. domy zostały porównane do zwierząt w klatkach — Petersburg - więzienie (zoo)
  4. małpione ruiny — skopiowane, brak autentyzmu, kicz, brak piękna
  5. style: koryncki, klasyczny, mandaryński, japoński, małpiony
  6. oksymoron: świeżo małpione klasyczne ruiny
  7. karykaturalność, przerysowanie, groteska
  8. miasto powstałe na błocie (błoto == zło), na cierpieniu ludzi, na ofierze więźniów; zbudowane z zachcianki cara

7.11.3. Obraz władców [ Pomnik Piotra Wielkiego ]

  1. Piotr Wielki
    1. wielki, na koniu
    2. potężny, gwałtowny
    3. tyran, despota
    4. prowadził politykę kolonizacyjną
  2. Marek Aureliusz
    1. dobry, szlachetny
    2. łagodny ojciec
    3. przyczynił się do rozwoju Rzymu
    4. prowadził skromne, dobre życie
    5. stoik
    6. czuł obowiązek służenia obywatelom

7.12. „Do przyjaciół Moskali”

  1. liryka bezpośrednia
  2. adresat: rosyjscy przyjaciele, ofiary carskich represji
    1. lir. wspomina też popleczników cara, tych, którzy ulegli carowi — dotrze do nich pieśń żałosna, zapowiadająca wolność; on im współczuje, bo Bóg wymierzy im karę
  4. refleksja na temat poezji (2 cz. kompozycyjna)
    1. niesie idee wolności, zwiastuje wolność
    2. ukazuje zło, opisuje cierpienia
    3. wydobywa z kajdan niewoli

8. „Pan Tadeusz”

epopeja narodowa, deuteroepopeja (Bogusław Bednarek) — tekst wtóroepopeiczny

na początku tekst nie był uznany za dostatecznie doniosły, dopiero później Pan Tadeusz został uznany za epopeję narodową

8.1. Epilog - mała ojczyzna

  1. mała ojczyzna ≠\neq Polska;
    duża ojczyzna == Polska
  2. dominantą kompozycyjną jest kontrast pomiędzy Paryżem a małą ojczyzną
  3. peryfraza Paryża: «szara godzina»; peryfraza małej ojczyzny: «szczęśliwe czasy»
  4. sakralizacja — mała ojczyzna jest święta, bo:
    1. nie zmienia się
    2. łączy się z pozytywnymi emocjami
    3. jest to przestrzeń rajska, Edeniczna
    4. opisuje ją jako łąkę pełną kwiatów
    5. harmonia z naturą; «lipa używa cienia»; życie w zgodzie z naturą
    6. ludzie są zżyci, wierni, lojalni, przyjacielscy, patrioci, autentyczni, prości, pamiętają o tradycji, o bohaterach narodowych

8.2. Dlaczego Micki napisał epos?

  1. M ma wyrzuty sumienia, że nie wziął udziału w powstaniu listopadowym
  2. Polacy czują się obco, są zniewoleni, władze francuskie są niechętne do przyjmowania Polaków, są obojętne na sytuację w Polsce
  3. M identyfikuje się z tymi, którzy nie wzięli udziału w powstaniu (zbiegi, tchórze)
  4. koncepcja roli poezji — ma dotrzeć do każdego, każdy ma ją zrozumieć
    «O gdybym kiedy dożył tej pociechy
    żeby te księgi zbłądziły pod strzechy»

8.3. Inwokacja

  1. adresat: Matka Boska Częstochowska, Matka Boska Ostrobramska
  2. obraz ojczyzny: wartość najwyższa (porównanie do zdrowia)
  3. piękna (enumeracja barw i roślin) // idealizacja
  4. M prosi, żeby Matka Boska wzięła w opiekę i przywróciła emigrantów cudem do ojczyzny
  5. kult maryjny → sakralizacja ojczyzny → opiekunka ojczyzny
  6. identyfikacja M i narratora

8.4. Epilog

  1. sytuacja wewnętrzna: zła atmosfera między emigrantami (awanturnictwo, kłótnie)
  2. sytuacja zewnętrzna: władze francuskie boją się rewolucji → Polacy są internowani z Paryża → główne ośrodki polskości na prowincji, poza Paryżem

8.5. Idealizacja

8.5.1. Dwór w Soplicowie

  1. z drewna, lecz podmurowany — w dworku w Soplicowie tradycja łączy się ze współczesnością
  2. Dom jest usytuowany wśród zieleni — harmonia z naturą
  3. «na pagórku niewielkim» — jest usytuowany na niezwykłym miejscu, wyróżnia się (bielone ściany)
  4. okolica jest żyzna, bogata
  5. dom jest chędogi — panuje w nim porządek
  6. brama na wciąż otwarta — staropolska gościnność
  7. powrotowi Tadeusza z Wilna po 10 latach towarzyszą szczere, autentyczne emocje między Tadeuszem a mieszkańcami dworku (wylewne powitanie między T a Wojskim); Tadeusz cieszy się jako dziecko na widok dworku, wita się z całym domem
  8. obyczaje w Soplicowie
    1. staropolska gościnność (otwarta na oścież brama, powitanie W z T)
    2. zawsze ktoś wychodzi i wita przybyłych gości
    3. wraz z zachodem praca na roli się kończy
    4. kolejność, hierarchia podczas spacerów
      (najpierw dzieci, Podkomorzy, z Sędzią, starsi, młodzież)
    5. powitanie gospodarza z gościem, oficjalne bez emocji
    6. najważniejsi goście zajmują najwyższe miejsca przy stole
    7. gospodarz sam dogląda Gospodarstwa
  9. strój
    1. świadectwo patriotyzmu, kultywowania tradycji
    2. kontusz, żupan, pas słucki
    3. frak, francuski ubiór Telimeny == zerwanie z tradycją
      Podkomorzy gani francuską modę, żeby wskazać wartość rodzimej tradycji
    4. «Polskie ubranie piękniejsze jest niż obcej mody małpowanie» ~ Podkomorzy 1811

8.6. Soplicowo jako centrum polszczyzny

  1. «Wpadam do Soplicowa jak w centrum polszczyzny,
    Tam się człowiek napije, nadysze Ojczyzny»     ~ Bartek Prusak
  2. ostoja tradycji, wartości, patriotyzmu
  3. patriotyzm
    1. zegar kurantowy odgrywający mazurek Dąbrowskiego
    2. portrety bohaterów narodowych
    3. tabakierki
    4. arcyserwis
    5. strój
    6. księga kucharska

8.7. Spacery

— hierarchia zależy od wieku, urzędu, urodzenia i rozumu

  1. dzieci z dozorcą
  2. Sędzia, Podkomorzy z Podkomorzyną i rodziną
  3. młodzież
  4. pozostali goście

8.8. Grzybobranie jako element tradycji, rytuał

  1. ma miejsce po hucznym śniadaniu
  2. wszyscy wspólnie wychodzą na znak sędziego
  3. wszyscy zakładają specjalne stroje, ubiory // w ten sposób Micki zamienia zwyczajność, codzienność w niezwykłość
  4. w opisie osób biorących udział w grzybobraniu dominuje gra światłocienia
    «duchy błądzące po księżycu»; «duchy elizejskich cieni»
  5. grzybobranie łączy się z zadumą, refleksją

8.8.1. Urodzajna kraina

  1. dużo grzybów, bogactwo grzybów: grzybów było w bród:
    muchomory, lisice, borowiki, rydze, koźlaki, lejki, bielaki, surojadki, purchawki
  2. dominantą kompozycyjną jest enumeracja
  3. dominantą stylistyczną są porównania: lisice — co są godłem panieństwa

8.8.2. Silny związek człowieka z naturą

— człowiek zna rodzaje grzybów, naturę

morał: natury nie wolno niszczyć

8.9. Tabakiera

  1. ~ Podkomorzego: ze złota i brylantów, przekazywana z rąk do rąk — ojciec Podkomorzego dostał ją od samego Króla Stanisława; stukanie w tabakierkę skupia uwagę szlachty; wizerunek Króla na dnie // patriotyzm
  2. ~ Robaka:
    1. pochodzi z Częstochowy (Jasnej Góry); pozwala skupić uwagę szlachty na słowach Robaka: «uciekł się do swojej tabakiery»;
    2. sam Dąbrowski jej zażywał;
    3. sprawia, że szlachta się jednoczy, solidaryzuje, szlachta śpiewa Mazurka Dąbrowskiego
    4. wyzwala patriotyzm, łagodzi spory
    5. denko tabakiery ozdobione wizerunkiem Napoleona i jego armii
    6. tabaka — atrybut zwycięzców — sam Napoleon zażywał tabaki

8.10. Arcyserwis

  1. wyjątkowy — zrobiony na zamówienie dla księcia Radziwiłła Sieroty w Wenecji
  2. zdobiony — przedstawia sceny z dawnego życia sejmikowego dzięki czemu można poznać ustrój prawnopaństwowy Rzeczypospolitej
  3. ogromny — porównany do karetnego koła
  4. przechowywany w skarbcu
  5. stoi na środku stołu podczas uczt
  6. sztuczny — jest sztuką
  7. precyzyjnie, starannie wykonany
  8. realistyczne postaci i sytuacje — «gdyby żywe»
  9. wzbudza ciekawość, zadziwienie
  10. widoczne sceny: głosowanie do sejmiku; narada; tryumfy; wotowanie czarnymi lub białymi gałkami;
    waśnie (spory łagodzone przez księdza /patriotyzm, pobożność)

8.11. Uczta

  1. hierarchia zasiadania — na najwyższym miejscu zasiada Podkomorzy kłaniając się wszystkim (polonez)
  2. modlitwa
  3. podanie wódki — gościnność
  4. jedzenie chołodźca litewskiego (tak samo jak w KI i KV — poprzez repetycję M pokazuje, że w Soplicowie zasiadanie do stołu również jest tradycją, panuje ład i harmonia)
  5. mistrz ceremonii: Wojski (wskazuje kto gdzie ma usiąść)
  6. na wzór tradycyjnej uczty staropolskiej jest:
    1. suto zakrapiana, wystawna, bogata
    2. potrawy są różnorodne, wykwintne egzotyczne (wyjątkowe)
  7. barszcz królewski, rosół staropolski — zgodny ze sztuką sztuczny
  8. Wojski wrzuca do potraw perełki i monety co czyści krew i krzepi zdrowie
  9. któż je wypowie — eksklamacja podkreślająca ilość potraw
  10. barokowy koncept — ryba nie krojona, przysmażana, w środku pieczona
  11. wszyscy jedzą potrawy z apetytem
  12. potrawy przygotowane zgodnie ze staropolską tradycją
  13. księga kucharska przekazywana z rąk do rąk (Wojski przekazuje je Dąbrowskiemu)

8.12. Natura

  1. natura została ukazana jako enklawa
  2. motyw Arkadii
  3. w ogródku panuje ład, harmonia, natura jest uporządkowana, użyteczna
  4. warzyw i roślin jest w bród:
    1. kapusta: personifikacja, przypomina starca, mędrca
    2. marchew: dorodna, dojrzała, nać plącząca się
    3. bób: tysiąc oczu — personifikacja, hiperbolizacja, animizacja
    4. arbuz: otył, dorodny, dojrzały, wtacza się
    5. burak: gości arbuza (troska warzyw)
    6. konopie: stoją na straży
    7. maki: górują badyle — nie ma wyższych
    8. słonecznik: przypomina słońce, ma wielkie lico // personifikacja
    9. ogórki: wielkie rozłożyste liście, chronią przed słońcem
  5. Soplicowo — szlachecka Arkadia — mikrokosmos (ogród)
  6. silny związek człowieka z naturą

8.13. Perypetie miłosne

Tadeusz: emocjonalny, chwiejny, łatwo ulega emocjom, spontaniczny, niedojrzały, niestały w uczuciach

8.13.1. Romans Tadeusza i Telimeny

  1. KI
    zauroczenie Telimeną podczas uczty powitalnej
    (przychodzi spóźniona — chciała zwrócić na siebie uwagę)
    [próżna, kokieta, zalotna, przebiegła]

  2. KV
    rozczarowania Telimeną podczas uczty po polowaniu
    dostrzega jej mankamenty w urodzie

  3. KVIII
    kłótnia i rozstanie kochanków; Tadeusz czuje poczucie
    winy i odpowiedzialności związku
    wie, że powinien ponieść konsekwencje

  4. chce się rozstać, nie krzywdząc Telimeny

8.13.2. Miłość Tadeusza i Zosi

  1. KI
    pierwsze spotkanie rozbudza wyobraźnię Tadeusza

  2. KV
    pierwsze spotkanie bezpośrednie ma miejsce kiedy Telimena wprowadza Zosię na salony: Tadeusz orientuje się, że się pomylił

  3. KVIII
    rozmowa Tadeusza i Sędziego przed zajazdem: Tadeusz mówi o swoim uczuciu do Zosi; doprowadza to do rozstania z Telimeną

  4. KX
    rozmowa Sędziego z Księdzem po zajeździe przed wyjazdem Tadeusza z Soplicowa: Sędzia chce zaręczyć Tadeusza z Zosią
    Tadeusz się zgadza → dojrzały, stały w uczuciach
    chociaż, mimo tego, odmawia, mówiąc, że musi wyjechać, a serce Zosi może się jeszcze odmienić, nie chce się wiązać, chce zdobyć sławę — dopiero wtedy będzie godzien ręki Zosi

8.14. Losy Jacka Soplicy

  1. miłość do Ewy; odrzucenie miłości (podanie czarnej polewki); żeni się z niekochaną kobietą (matką Tadeusza), która potem umiera ze zgryzoty
  2. pierwsza przemiana — na gorsze — zaczyna pić
  3. pod zamkiem znalazł się przypadkiem, nie bratał się z Moskalami, nie chciał zabić
  4. zabójstwo Stolnika — okrzyknięcie zdrajcą; odmówił zaszczytu tytułów od Moskali
  5. ucieka; druga przemiana — na lepsze — zaczyna proces rehabilitacyjny
  6. odpokutowuje swoje winy (ekspiacja); bierze pod opiekę Zosię, oddaje ją Sędziemu
  7. wstępuje do zakonu jako robak w prochu (pokora)
  8. służy (anonimowo) ojczyźnie, poświęca się dla niej
  9. zostaje zakonnikiem, kwestarzem; wyrzeka się pychy, przybiera imię Robak
  10. rozgłasza śmierć Jacka Soplicy w Rzymie
  11. chce odkupić winy dobrymi czynami, służył ojczyźnie, odniósł zasługi:
    pod Hohenlinden, Niemcy; pod Samosierrą, Hiszpania; tajne towarzystwa w Galicji i Wielkopolsce; wysłany jako emisariusz na Litwę, miał przygotować powstanie
  12. więziony w Spielbergu, Austria; w pruskiej fortecy (ciężkie roboty)
  13. torturowany przez Rosjan (bity kijami)
  14. podczas zesłania na Sybir ucieka z transportu
  15. umiera w Soplicowie, postrzelony podczas bitwy z Moskalami, po rozmowie z Gerwazym i otrzymaniu wiadomości o wojnie Napoleona z Moskwą
  16. został odznaczony pośmiertnie orderem Legii honorowej
  17. oczyszczenie imienia Jacka z win podczas przemowy Podkomorzego
  18. patriota, bohater
  19. od teraz nikt nie może wspominać jego win pod groźbą kary
  20. msza rehabilitacyjna podczas święta Matki Boskiej Kwietnej (Zielnej)

8.15. Legenda Napoleona? — rezygnacja z troski o prawdopodobieństwo

przemarsz wojsk Napoleona w „Panu Tadeusz” miał miejsce na wiosnę, kiedy w rzeczywistości było to jesienią

8.16. Sposób przedstawienia historii

  1. obyczaje, zwyczaje, ubiór, przedmioty, opowieści, nauki
  2. wydarzenia historyczne — dzieje Narodu związane z ważnymi wydarzeniami
  3. patriotyzm
  4. łączenie faktów prawdziwych z elementami fikcyjnymi

8.17. Obraz społeczeństwa — szlachta (idealizacja)

  1. patrioci, kultywowali tradycję
  2. przywiązani do staropolskiego stroju i herbu

8.18. Wątek narodowowyzwoleńczy

  1. koncepcja wyzwolenia Polski poprzez wspólną solidarną walkę całej szlachty
  2. chęć zrywu narodowowyzwoleńczego przed nadejściem Napoleona

9. „Liryki Lozańskie”

9.1. „Polały się łzy me czyste rzęsiste”

  1. liryka wyznania
  2. forma: miniaturowa (lapidarna)
    1. lir. dokonuje retrospekcji, refleksji nad życiem, podsumowuje życie
  4. nastrój: melancholia, smutek, gorycz, rozpacz
  5. klamra kompozycyjna — nieskończony płacz, wzmocniony wielokropkiem
  6. epitety określające poszczególne etapy życia:
    1. dzieciństwo: «sielskie, anielskie» — beztroskie, szczęśliwe, błogie
    2. młodość: «górna i durna» — wyznaczanie ideałów, realizacja marzeń, lekkomyślna, wesoła
    3. dojrzałość: «wiek klęski» — klęska, porażka, smutek, rozczarowanie
  7. Julian Przyboś określa liryk peryfrazą wiersz-płacz
  8. problematyka egzystencjalna

9.2. „Nad wodą wielką i czystą”

  1. liryka bezpośrednia
  2. liryk powstał nad jeziorem Leman
  3. symbole w utworze:
    1. woda → dusza
    2. opoki → stałe wartości, doświadczenia zostawiające ślad
    3. obłoki → ulotne chwile, to co przemija, doświadczenia odbijające się od duszy (wody)
    4. burza → nagłe, bolesne zmiany, znaczące doświadczenia
  4. rola poety:
    1. obserwacja rzeczywistości, opisywanie, obrazowanie jej
    2. dawanie świadectwa rzeczywistości, tłumaczenie rzeczywistości
    3. jego rola nie ma końca

10. „Kordian” — Juliusz Słowacki

10.1. Przyczyny upadku powstania listopadowego

  1. odpowiedź w scenie „Przygotowanie”
  2. noc 31.12.1799–1.01.1800, przełom stuleci
  3. chata czarnoksiężnika Twardowskiego
  4. w kotłach warzą (od war) ludzi — warzą przywódców powstania
  5. przywódcy powstania zostali uwarzeni przez siły szatańskie
    1. gen. Józef Chłopicki — konserwatysta, postawa zachowawcza
    2. książę Adam Jerzy Czartoryski — arystokrata, nieskuteczny w swoich działaniach, brak skutecznych działań dyplomatycznych
    3. gen. Jan Zygmunt Skrzynecki — postawa defensywna, brak umiejętności przywódczych, nieudolny
    4. Julian Ursyn Niemcewicz — duchowy przywódca, konserwatysta, postawa zachowawcza
    5. Joachim Lelewel — posądzony o zdradę, prowadził pertraktacje z Rosjanami
  6. powstanie upadło, ponieważ przywódcy byli nieudolni, cechowała ich zachowawczość i bierność

10.2. Kordian

jako:

10.2.1. Bohater werteryczny

  1. towarzyszy mu Weltschmerz
  2. apatia, bierność, rozgoryczenie, smutek, bierność
  3. kontemplacja natury, wrażliwy, indywidualista
  4. samotny, wyalienowany, młody
  5. buntownik, indywidualista, poeta
  6. wrażliwy (o niezmiennej skali wrażliwości)
  7. skłonny do samoanalizy, rozchwiany emocjonalnie
  8. przeżywa ambiwalentne uczucia
  9. próbuje zbliżyć się do Boga
  10. «gdzie ludzie oddychają, ja oddech utracam» — niezrozumiany, indywidualista; funkcjonuje inaczej niż inni ludzie

10.2.2. Idealista

  1. jego celem jest znalezienie idei; nie ma lampy, nie potrafi jej nazwać
  2. początkowo myślał, że to miłość, jednak potem doznaje rozczarowania we Włoszech, gdzie dowiaduje się, że miłość można kupić za pieniądze

10.2.3. homo viator

  1. po nieudanej próbie samobójczej rozpoczyna wędrówkę po Europie szukając idei, podróż ma przynieść doświadczenia pokazujące prawdę

  2. w James Parku, Londyn dowiaduje się, że wszystko można kupić za pieniądze

  3. w Dover pogłębia swoje rozczarowanie czytając „Króla Leara”

  4. w willi we Włoszech poznaje Wiolettę, uznaje, że za pieniądze można kupić też miłość

  5. w Watykanie spotyka papieża; przywozi ziemię ojczystą, liczy na wsparcie i chce, żeby papież wystąpił przeciwko carowi
    // negatywna ocena papieża, groteskowa scena, papież również rozczarowuje K

  6. na górze Mount Blanc: «jam jest posąg człowieka na posągu świata»
    po czym niesiony przez chmury trafia z powrotem do kraju

10.3. Polska Winkelriedem narodów

10.3.1. Winkelriedyzm

10.3.2. Scena Czwarta

  1. Polska mesjaszem Narodów ≠\neq Polska Winkelriedem narodów
  2. w Warszawie odbywa się koronacja cara na Króla Polski
  3. w scenie 4 w podziemiach katedry ma miejsce spór o zamach na cara pomiędzy prezesem a Kordianem; racje:
    1. Kordiana:
      1. należy dokonać zemsty za carskie zbrodnie
      2. należy odzyskać niepodległość kraju — zgadza się ze starcem
      3. zemsta da Polsce zbawienie, wolność
      4. car jest okrutny, kara dla cara
      5. postawa zachowawcza
      6. car nie jest prawowitym królem
      7. bierze całą winę na siebie
      8. // emocjonalne argumenty, kieruje się uczuciami i emocjami
    2. Prezesa, starszyzny
      1. zabicie człowieka jest grzechem
      2. za taką zbrodnię czeka ich sroga kara od Boga
      3. narody europejskie mogą się odwrócić od Polski («co powie Europa?»)
      4. czekanie oznacza zmartwychwstanie
      5. w narodzie polskim nie doszło nigdy do królobójstwa
      6. powinno odbyć się głosowanie
      7. // rozsądne argumenty, prezes kieruje się rozsądkiem, pragmatyzmem

10.4. Pokolenie…

10.4.1. …Kordianów

— emocjonalni, brawurowi, bez przygotowania
// zbyt emocjonalni

10.4.2. …Prezesów

— niezdecydowani, dyplomatyczni, racjonalnie, prowadzą do braku działań
// zbyt bierni

10.5. Czy Kordian poniósł klęskę?

Sama próba zabójstwa cara jest już zwycięstwem, Kordian trzyma się swojej idei — próbuje ją wprowadzić w życie

11. „Grób Agamemnona” — Juliusz Słowacki

11.1. Kreacja podmiotu lirycznego

  1. poeta, którego atrybutem jest lutnia
    [ sytuacja lir. — p. lir. odwiedza zaniedbany grób Agamemnona, panuje ponury nastrój ]
  2. w grobowcu do poety przychodzi natchnienie, symbolizuje je Harfa Homera, Bajda, Aojda — wielkie czyny bohaterów
  3. nie może niczego stworzyć, jest bezradny, bezsilny, «Struna pękła bez jęku»
  4. nie ma dla kogo tworzyć, jest niezrozumiany, nie ma o czym pisać

11.2. Negatywna ocena społeczeństwa

  1. poeta pochodzi z kraju niewolników, smutnego kraju Illitów, nie potrafią walczyć o wolność
  2. nie potrafią oddać swojego życia za ojczyznę
  3. zbyt mało osób walczy za ojczyznę
  4. Słowacki oskarża kulturę sarmacką o to, że Polacy nie potrafią walczyć za ojczyznę
  5. Kultura sarmacka doprowadzi do upadku Polski
  6. Polska: ma duszę anielską, ale jest zniewolona przez sarmatów, szlachta doprowadziła do zniewolenia i rozbiorów

12. Poezja Norwida

12.1. Poezja romantyka i polemika z ideałami romantycznymi

«Klaskaniem mając obrzękłe prawice»

12.1.1. I część kompozycyjna

  1. czytelnicy klaszczą → obrzękłe prawice → są znudzeni literaturą → wyczuwają przełom (błyskawicę) → rodzi się kolejny wieszcz (nikt się go nie spodziewa)
  2. literatura == puste słowa; romantycy = dorodne wawrzyny, już więcej nie urosną, są dojrzali, powinni odejść
  3. Norwid: wyjątkowy, samotny, niezrozumiany, indywidualista
  4. ciemno, bo nie ma szans na nowego poetę, nikt nie chce tego czytać
    // sytuacja w romantyzmie wg Norwida

12.1.2. II cz. komp.

    1. lir. odcina się od ideałów romantycznych: nic nie wziąłem
  2. łączy ich natchnienie — naturalne dla poetów
  3. romantycy utrudniają pisanie Norwidowi

12.1.3. III cz. komp.

    1. lir. zwraca się do krytyków i wielbicieli Norwida
  2. krytycy: nie chcą zerwać z nocą, chcą, żeby ją przedłużyć, chcą, żeby romantyzm nadal dominował
  3. romantycy == noc; Norwid == Jutrznia
  4. krytycy atakują Norwida, są jemu niechętni

12.1.4. IV cz. komp.

  1. Norwid odrzuca romantyczny ideał kobiety — uważa, że to marmurowe posągi
    (zimne, nieczułe, nie wzbudzają żadnych uczuć, martwe)

  2. przesyt → Niedziela → romantyzm

  3. epoka romantyzmu doprowadzona do apogeum, szczytu

12.1.5. V cz. komp.

  1. Norwid pisze list do przyszłych pokoleń, który zawiera skargę na romantyków

  2. nie chce pójść na żadne ustępstwo, prawda jest ważniejsza niż zrozumienia wśród ludzi; przypomina szaleńca - niezrozumiany; twórczość Norwida to pamiętnik
    pisze prawdę o sobie, jest autentyczny

  3. formułuje koncepcję późnego wnuka — pokolenia, które zrozumie jego wiersze

  4. muszą przeminąć dwa pokolenia, żeby twórczość Norwida została zrozumiana

  5. panteizm — pogląd, wg którego świat wyłania się z łona bóstwa; świat to jedność

  6. twórczość niedoceniona — panuje dyktat wieszczów romantycznych

  7. Mickiewicz == bóstwo tworzące świat w romantyzmie

  8. zwycięstwo Norwida == odczytanie jego twórczości przez pokolenie wnuka

  9. Norwid porównuje swoją sytuację do sytuacji pierwszych chrześcijan

13. PARADYGMAT ROMANTYCZNY

13.1. Polski romantyzm

  1. warunki historyczne — utrata niepodległości
  2. kult uczuć — miłość do ojczyzny
  3. kult buntu — powstania
  4. kult narodu — patriotyzm

13.2. Cechy polskiego bohatera romantycznego

  1. patriota, buntownik, spiskowiec
  2. jednostka wyjątkowa, gotowa do poświęceń

14. DLACZEGO MICKIEWICZ WIELKIM POETĄ JEST?

  1. >Ponieważ MICKIEWICZ WIELKIM POETĄ BYŁ.
  2. stworzył największe dzieło w polskiej literaturze EPOPEJĘ NARODOWĄ — „PANA TADEUSZA”
  3. stoi wśród trzech największych wieszczów literatury polskiej: SŁOWACKI, MICKIEWICZ, KRASIŃSKI